آیه هایی از قرآن را درباره آفرینش مشاهده کنید:

الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا أُولِي أَجْنِحَةٍ مَّثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

سپاس خداى را كه پديدآورنده آسمان و زمين است [و] فرشتگان را كه داراى بالهاى دوگانه و سه‏گانه و چهارگانه‏اند پيام‏آورنده قرار داده است در آفرينش هر چه بخواهد مى‏افزايد زيرا خدا بر هر چيزى تواناست

الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا مَّا تَرَى فِي خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِن تَفَاوُتٍ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِن فُطُورٍ

همان كه هفت آسمان را طبقه طبقه بيافريد در آفرينش آن [خداى] بخشايشگر هيچ گونه اختلاف [و تفاوتى] نمى‏بينى بازبنگر آيا خلل [و نقصانى] مى‏بينى

لَيْهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا وَعْدَ اللّهِ حَقًّا إِنَّهُ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ بِالْقِسْطِ وَالَّذِينَ كَفَرُواْ لَهُمْ شَرَابٌ مِّنْ حَمِيمٍ وَعَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُواْ يَكْفُرُونَ

بازگشت همه شما به سوى اوست وعده خدا حق است هموست كه آفرينش را آغاز مى‏كند سپس آن را باز مى‏گرداند تا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏اند به عدالت پاداش دهد و كسانى كه كفر ورزيده‏اند به سزاى كفرشان شربتى از آب جوشان و عذابى پر درد خواهند داشت

إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِي تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِمَا يَنفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنزَلَ اللّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِن مَّاء فَأَحْيَا بِهِ الأرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِن كُلِّ دَآبَّةٍ وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخِّرِ بَيْنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ لآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ

راستى كه در آفرينش آسمانها و زمين و در پى يكديگر آمدن شب و روز و كشتيهايى كه در دريا روانند با آنچه به مردم سود مى‏رساند و [همچنين] آبى كه خدا از آسمان فرو فرستاده و با آن زمين را پس از مردنش زنده گردانيده و در آن هر گونه جنبنده‏اى پراكنده كرده و [نيز در] گردانيدن بادها و ابرى كه ميان آسمان و زمين آرميده است براى گروهى كه مى‏انديشند واقعا نشانه‏هايى [گويا] وجود دارد

قُلْ هَلْ مِن شُرَكَآئِكُم مَّن يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ قُلِ اللّهُ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ

بگو آيا از شريكان شما كسى هست كه آفرينش را آغاز كند و سپس آن را برگرداند بگو خداست كه آفرينش را آغاز مى‏كند و باز آن را برمى‏گرداند پس چگونه [از حق] بازگردانيده مى‏شويد

هدف آفرینش چیست؟

آنچه را خدای متعال می آفریند به حسب فرض عقلی یا موجودی است که در لحظه ی وجود،تمام کلمتی را که ممکن است برایش واجب شود.به عبارت دیگر مخلوقات خدا یا مجردند یا مادی و متعلق به ماده.اگر مخلوقی مجرد تام باشد بنا بر فرض عقلی تمام کلمات وجودی را خواهد داشت و دیگر حالت منتظره ای برای او نیست.چنین موجودی مافوق مکان و زمان است، بنابراین تغییر و تحول،انتقال از جایی به جای دیگر و امثال آن در او ممکن نیست.رشد و تکامل و ازدیاد کلمات دراو فرض نمی شود ،هدف وجودی چنین موجودی خارج از او نیست،نمی توان گفت این موجودی که تکامل و رشد ندارد برای چه آفریده شده؟آیا برای کمال دیگری آفریده شده است؟این معقول نیست.

به عبارت دیگر چنین موجودی آفریده می شود برای اینکه رحمت اللهی را دریافت کند  بر حسب مرتبه وجودی اش.دیگر مساله استعداد پیدا کردن  یا شکوفایی استعداد در او مطرح نیست،چون استعدادی ندارد،همه فعلیت است.

ولی اگر موجودی مادی بود ، مادی محض مانند جسمانیات یا مجرد متعلق به ماده مانند نفوس متعلق به بدن، این موجودات هدفی در وجود غیر از اصل وجود دارند یعنی هدف هستی و وجودشان کمالاتی است که کسب می کنند ، در چنین مخلوقاتی می توان گفت خدا اینها را در این ظرف تغییر و تکامل آفریده است  تا به کمالی که لایقش هستند برسند و استعداد فیض بیشتری پیدا کنند ،لیاقت رحمت بیشتری پیدا می کنند.عالمی که ما می شناسیم و با آن سر و کار داریم و به تعبیر قرآن عالمی است جسمانی و مادی که در ظرف مکان و زمان موجود است و دارای تغییر و تحول است،بنابراین ممکن است سوال شود هدف از افرینش اینها غیر از دریافت اصل هستی و رحمت اللهی چیست؟

پاسخ کلی آن این است که آفرینش اینها برای تکامل و استعداد بیشتر است.

آیات زیادی درباره انسان در قرآن آمده است که به برخی از آنان می پردازیم:

وَلَئِنْ أَذَقْنَا الإِنْسَانَ مِنَّا رَحْمَةً ثُمَّ نَزَعْنَاهَا مِنْهُ إِنَّهُ لَيَؤُوسٌ كَفُورٌ

و اگر از جانب خود رحمتى به انسان بچشانيم سپس آن را از وى سلب كنيم قطعا نوميد و ناسپاس خواهد بود

وَإِذَا مَسَّ الإِنسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَآئِمًا فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَن لَّمْ يَدْعُنَا إِلَى ضُرٍّ مَّسَّهُ كَذَلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ

و چون انسان را آسيبى رسد ما را به پهلو خوابيده يا نشسته يا ايستاده مى‏خواند و چون گرفتاريش را برطرف كنيم چنان مى‏رود كه گويى ما را براى گرفتاريى كه به او رسيده نخوانده است اين گونه براى اسرافكاران آنچه انجام مى‏دادند زينت داده شده است

وَيَدْعُ الإِنسَانُ بِالشَّرِّ دُعَاءهُ بِالْخَيْرِ وَكَانَ الإِنسَانُ عَجُولًا

و انسان [همان گونه كه] خير را فرا مى‏خواند [پيشامد] بد را مى‏خواند و انسان همواره شتابزده است

وَكُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَآئِرَهُ فِي عُنُقِهِ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَابًا يَلْقَاهُ مَنشُورًا

و كارنامه هر انسانى را به گردن او بسته‏ايم و روز قيامت براى او نامه‏اى كه آن را گشاده مى‏بيند بيرون مى‏آوريم

يُرِيدُ اللّهُ أَن يُخَفِّفَ عَنكُمْ وَخُلِقَ الإِنسَانُ ضَعِيفًا

خدا مى‏خواهد تا بارتان را سبك گرداند و [مى‏داند كه] انسان ناتوان آفريده شده است

وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن سُلَالَةٍ مِّن طِينٍ

و به يقين انسان را از عصاره‏اى از گل آفريديم

وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا وَإِن جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ

و به انسان سفارش كرديم كه به پدر و مادر خود نيكى كند و[لى] اگر آنها با تو دركوشند تا چيزى را كه بدان علم ندارى با من شريك گردانى از ايشان اطاعت مكن سرانجامتان به سوى من است و شما را از [حقيقت] آنچه انجام مى‏داديد باخبر خواهم كرد

لَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنسَانِ مِن طِينٍ

همان كسى كه هر چيزى را كه آفريده است نيكو آفريده و آفرينش انسان را از گل آغاز كرد

وَلَقَدْ خَلَقْنَا الإِنسَانَ مِن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ

و در حقيقت انسان را از گلى خشك از گلى سياه و بدبو آفريديم

وَوَصَّيْنَا الْإِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ

و انسان را در باره پدر و مادرش سفارش كرديم مادرش به او باردار شد سستى بر روى سستى و از شير باز گرفتنش در دو سال است [آرى به او سفارش كرديم] كه شكرگزار من و پدر و مادرت باش كه بازگشت [همه] به سوى من است

وَإِذَا مَسَّ الْإِنسَانَ ضُرٌّ دَعَا رَبَّهُ مُنِيبًا إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِّنْهُ نَسِيَ مَا كَانَ يَدْعُو إِلَيْهِ مِن قَبْلُ وَجَعَلَ لِلَّهِ أَندَادًا لِّيُضِلَّ عَن سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلًا إِنَّكَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ

و چون به انسان آسيبى رسد پروردگارش را در حالى كه به سوى او بازگشت‏كننده است مى‏خواند سپس چون او را از جانب خود نعمتى عطا كند آن [مصيبتى] را كه در رفع آن پيشتر به درگاه او دعا مى‏كرد فراموش مى‏نمايد و براى خدا همتايانى قرار مى‏دهد تا [خود و ديگران را] از راه او گمراه گرداند بگو به كفرت اندكى برخوردار شو كه تو از اهل آتشى

ز جندین آیه قران چنین بر می آید که نخستین فردی که آفریده شد حضرت آدم است و آیاتی ناظر به خلقت آن حضرت در قؤان آمده است.

در اینجا این سوال مطرح است که منظور از آفرینش آدم از خاک چیست؟آیا بدین معناست که حضرت آدم مستقیما از خاک آفریده شده است یا ممکن است بین خاک و حضرت آدم انواع دیگری از موجودات واسطه بوده اند و چون خلقت آنها نیز منتهی به خاک می شده لذا کفته می شود:آدم از خاک آفریده شده است؟

آیا بین آدم و خاک نخست موجودی تک سلولی بوجود آمده است و بعد کاملتر شد و به حیوانی مانند میمون رسید و بعد به نیمه انسان و بهد به انسان نیاندرتال که تنها راست قامت بوده اما عقل نداشته است و سپس کاملتر شده که نمونه اش حضرت آدم است؟ آیا این نظر با مفهوم آیه سازگار است یا نه؟

در نخستین نظر این احتمال قابل دفع نیست، یعنی هنگامی که می گوید انسان از خاک افریده شده است منافاتی ندارد با اینکه خاک به چیزی تبدیل و بعد به انسان تبدیل شده است ولی در برخی آیات دلایلی است که این احتمال رل دفع می کند.روشن ترین این آیان آیه 59 سوره آل عمران است.

((ان مثل عیسی عند الله،کمثل آدم، خلقه من تراب تم قال له کن،فیکون))

پس از سرکوب شدن بسیاری از مشرکان و گسترش نسبی اسلامنصارای نجران هیأتی را برای مباحثه به مدینه فرستادند که وفد نجران نام دارد.انان به مسجد مدینه آمدند و نخست عبادت خود را انجام دادند و سپس با پیامبر به مباحثه پرداختند :

شما فرزند چه کسی هستید؟ عبدالله

موسی پسر که بود؟آل عمران

عیسی پسر که بود؟

بنا به روایت پیامبر مکث فرمودند و آیه مذکور در فوق نازل شد .یهودیان می گفتند:العیاذ بالله عیسی به طور نا مشروع به دنیا آمده است و پیامبر دامن حضرت مریم را از تهمت یهود پاک نمود و پذیرفت که عیسی پدر انسانی نداشته است.

مسیحیان می گفتند حال که عیسی پدر انسانی ندارد خدا پدر اوست.آیه در مقابل به پاسخ این شبهه نازل شد: آیا آدم پدر ندارد؟ عیسی هم مثل اوست همان طور که او پدر نداشت و شما قبول دارید  عیسی نیز پدر ی ندارد و به امر خدا موجود شده است.

این استدلال به درستی نشان میدهد که اگر فرض کنیم که حضرت ادم از نسل میانگین خاک و خود بوجود آمده است، مثلا از انسانهایی که عقل نداشته اند ،این استدلال نمی تواند استدلال تامی باشد زیرا نصاران نجرای می توانستند بگویند حضرت آدم از نطفه ی حیوانی بوجود آمده است.

اگر ما ایت استدلال را تمام بدانیم ناچار باید بپذیریم که حضرت آدم از نسل هیچ موحودی بوجود نیامده است.

تعداد سماوات

چنان که از برخی آیات بر می آید تعداد آسمانها هفت تا است.

هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُم مَّا فِي الأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاء فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ

اوست آن كسى كه آنچه در زمين است همه را براى شما آفريد سپس به [آفرينش] آسمان پرداخت و هفت آسمان را استوار كرد و او به هر چيزى داناست

وَلَقَدْ خَلَقْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرَائِقَ وَمَا كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غَافِلِينَ

به راستى [ما] بالاى سر شما هفت راه [آسمانى] آفريديم و از [كار] آفرينش غافل نبوده‏ايم

پس شکی باقی نمی ماند که سماوات هفت گانه است و هفت به معنای عدد حقیقی هفت است و نه به عنوان نماد کثرت زیرا اولا خلاف ظاهر آیات است .

ثانیا وقتی از عدد هفت به عنوان کثرت استفاده می کنند که عدد واقعی مورد نظر در همان حدود باشد و مثلا برای سیصد شی عدد هفت را به کار نمی برند.در حالی که می دانیم طبق نظر علمای نجوم شمار کهکشان ها از میلیون ها تجاوز می کند در این صورت چگونه می توان عدد هفت را برای بیان کثرت به کیر برد؟!

تعداد ارض

از ظاهر آیات بر می آید که عدد ارض یکی است و در هیچ آیه ای ارضین نفرموده است.تنها در یک آیه احتمال تعدد ارض به چشم می خورد

((خداست آنکه آفرید هفت آسمان را و از زمین نیز همانند آنرا و امر عالم بین آنها تردد است.))

اما در همین آیه نیز می بینیم که تعبیر ارضین به کار نرفته است،بنابراین دلالت قطعی بر تردد زمین ندارد و معلوم است که همانندی آسسمان ها و زمین در این آیه در چیسیت:از نظر عددی است یا عناصر یا از نظر اتقان.

اگر چه نمی توان احتمال تردد زمین را نادیده گرفت ب ویژه که درربرخی دعا ها از معصوم آمده است:"و الارض السبیع"

هر چند در این مورد نیز نمی توان گفت منظور امام هفت کره ی زمین است بلکه ممکن است منظور قطعات هفت گانه ی زمین باشد زیرا زمین مجموعه قطعات خشکی است که از آب بیرون زده است ولی همین تقسیم نیز ،حد و مرز مشخصی ندارند چزا که دو قاره ی آسیا و اروپا دو قاره هستند که مرز آبی مشخصی ندارند .آنچه در نهایت باید تاکید کرد در هر صورت همه ی این حرف ها صرف احتمال است و نمی توان در مورد هیچ یک نظر قطعی داد.